Entre a data desta foto e a que se insire ó final do texto só hai trece días de diferenza. O avión que se ve ó fondo é o mesmo nas dúas imaxes
Chamábase Antonio Díaz Díaz, e con eses apelidos non podía ser coñecido doutro xeito. "Díaz" era amigo meu, e o pasado 6 de agosto cumpríronse 9 anos do seu falecemento. Quero dende aquí na súa lembranza deixar unha testemuña de dor, de non esquecemento.
Cómpreme viaxar no tempo á dende aquela e xa por sempre benquerida cidade de Lugo, ó curso académico 1974/75. Meses senlleiros dunha época convulsa. En outubro Carrero Blanco sería vítima dos explosivos da ETA, en abril un fato de portugueses uniformados lucirían nos seus fusís uns caraveis vermellos e no seguinte outono unha pomposa procesión fúnebre acompañaría o cadaleito do xeneral Franco ata o "Valle de los Caídos". E polas rúas de Lugo uns rapaces novos aproveitaban o xeneroso tempo libre que lles deixaba o estudo para explorar na bohemia das cuncas de ribeiro a tres pesetas —cando a bolsa o permitía— o engado virxe da conspiración social, a ilusión por tódolos camiños abertos cara o futuro e os ocasionais feitizos de algunhas dulcineas, pertencentes tamén elas ó gremio estudantil. Tempo grato no que a memoria se acubilla sen esforzo, e de novo Manolo Galdo, Luis Celeiro, Xurxo Valcárcel, Antonio Díaz e un servidor teimaban de descubrir o segredo en virtude do cal tódalas liñas dos xornais remataban coa mesma lonxitude polo seu lado dereito... Era unha amizade fraternal onde case todo era compartido, cartos, tempo, confidencias e soños. Cada quen tiña os seus. E todos lembramos a devoción de Díaz polos segredos dos aeroplanos e a súa paixón por se facer piloto.
Mais os estudos en Lugo remataron e cada quen proseguiu a súa andaina pola vida. Con Galdo e con Valcárcel seguín a ter contacto e a Celeiro "recupereino" pasados algúns anos cando xa se convertera en senlleiro xornalista. Pero de Díaz non souben máis nada en preto de tres décadas. Que xa é tempo.
Pasaron preto de 30 anos, como dicía. E nese tempo tiven un fillo que tamén no seu momento decidiu aprender a guiar aeroplanos, ocupación coa que segue a se gañar a vida hoxe en día nunha compañía civil, trais dunha longa estadía no exército do ar. E foi nesta época, cando o meu fillo pilotaba un hidroavión apagalumes "canadair" do grupo 43 con base en Torrejón de Ardoz, que un día no que veu de visita polo fogar paterno me fixo o comentario que intento reproducir:
—"Onte tiven unha cea en Lugo, nas barracas do polbo. Case todos eramos xente aérea, pero eu fora convidado e non coñecía a case ninguén. Nisto, o tipo que se sentaba fronte de min, por me dar conversa preguntoume de onde era.
—De Viveiro —respostoulle o meu fillo—
—Vaia ho! Aí en Viveiro teño eu un bo amigo pero fai moitísimos anos que non sei del. Chámase Manolo e alguén me ten dito que puxera unha imprenta... non o coñecerás?
—Coñezo, si. Coido que sei de quen me estás a falar.
—Coñécelo! E velo algunha vez?
—Pois... estando na casa véxoo tódolos días, porque é meu pai.
O home, segundo a versión do meu primoxénito, primeiro ficou quedo, detida no ar a tallada de polbo que levaba na súa man camiño da boca. Despois de retornar a tallada ó comunal prato de pau ergueuse e deulle ó meu fillo unha forte e longa aperta, mesa do polbo por medio para sorpresa do resto dos asistentes á cea.
—Dille ó teu pai que estíbeche con Díaz. Dálle o meu teléfono e que me chame.
E así foi como nos "recuperamos" dende os tempos do instituto. Díaz fixérase piloto comercial pero só exercía esa ocupación ocasionalmente. Traballaba contratado nas campañas de verán para apagar lumes dende un avión Dromader con base nunhas "instalacións" que ten a Xunta en Doade. O resto do ano ocupábase dunha explotación gandeira na súa granxa familiar.
A fortuna, boa ou mala, ten por costume tecer con fíos revirados. Deuse a circunstancia de que ó pouco tempo do noso primeiro reencontro telefónico, co gallo de asistir á presentación do libro de Manuel Celso Matalobos "Autores do Instituto de Lugo" o 23 de abril de 2005 os cinco vellos camaradas nos reuniramos arredor dunha mesa de restaurante para atrasar trinta anos os nosos reloxos durante unhas horas, e gardo desa xuntanza unha estraña sensación de que o tempo non tivera pasado e cada un de nos conservaba intacto o seu xeito de ver as cousas e ata a súa maneira de facer bromas. Despedímonos nunha cafetería da cidade, xa case entrada a noite, facendo promesa de nos volver a reunir en anos sucesivos por aquelas datas. Dende esa volvín a ver a Díaz en dúas ocasións. Da primeira só lembro que foi tamén en Lugo e tomamos algo xuntos, xusto nalgunha das tabernas sobreviventes das que frecuentábamos na xuventude. E dese encontro xurdiu o convite do meu amigo para lle ir facer unha visita á base de Doade. Se cadra por aquilo que antes dicía de que a fortuna adoita a escribir con fíos revirados.
O 24 de xuño achegueime na miña moto deica Doade. Cheguei pouco antes do xantar, polo que tiven tempo de que Díaz me amosara as instalacións. Unha caseta de chapa metálica facía, debaixo dun sol de xustiza, as veces de oficina operativa e salón social, e unha corredoira costa abaixo asfaltada so ata a metade recibía o inmerecido nome de pista de aterraxe. O meu amigo faloume de que cando transitaban por esa parte non asfaltada nas manobras de despegue o rebufo da hélice guindaba con violencia pedras soltas contra a fuselaxe. "Só asfaltarán o pedazo de pista que falta cando unha desas pedras ocasione unha desgraza", díxome. Un receptor de gps propiedade do piloto e suxeito con cinta de plástico a un tubo metálico no interior da cabina do avión contribuía a ofrecer unha sensación preocupante, polo menos para un estraño. Era un un Dromader M-18 de fabricación polaca, un modelo moi cuestioado, cunha alta taxa de senestralidade que é rexeitado para estas labores pola maior parte das administracións pertencentes á UE, agás pola consellería oportuna da Xunta de Galicia, independentemente do color político de quen a represente para renovar ano tras ano o contrato coa empresa privada que lle proporciona os servizos destes aparellos a baixo custe. Cómpre sinalar que ese día na base de Doade aínda estaba moi recente a desgraza ocorrida dúas semanas antes cando un compañeiro piloto perdera a vida en Ourense ó estrelarse mentres apagaba un lume.
Lembrarei sempre de forma moi grata o xantar compartido no interior daquela caseta de obra que facía as veces de comedor. As viandas eran encargadas a unha veciña que as cociñaba na súa casa e lle las achegaba no seu auto. O xantar era compartido nun ambiente familiar polo escaso persoal, dous pilotos e outras dúas persoas de persoal de terra. Quedoume a convicción de que o feito de que a operatividade dende estas precarias bases aéreas fose posíbel débese exclusivamente ó alto grao de profesionalidade, tanto dos pilotos como do persoal de terra, e non á desidia da administración da que dependen.
Antes de marchar, fíxenlle a Díaz empoleirado na miña moto a foto que encabeza este artigo. Estaba ben lonxe de sospeitar que sería a última vez que nos veríamos e que se cadra aquela sería a última foto que alguén lle facía.
Porque os fíos revirados da fortuna haberían de se torcer de novo trece días despois na tarde dun caloroso sábado, 6 de agosto. Os informativos daban a noticia: "O piloto —Antonio Díaz Díaz, duns 50 anos de idade e residente en Láncara (Lugo)— que participaba en tarefas de extinción de incendio, resultou morto ó estrelarse a súa avioneta cando sobrevoaba a localidade ourensá de Medeiros, unha área próxima á fronteira con Portugal"
Tardamos trinta anos en saber un do outro. Descanse en paz.
