Teño un retrato que estimo especialmente, feito fai pouco na explanada da Santa Luzía de Viana. Nun primeiro plan a miña xenerosa humanidade luce en branco e negro, facendo por sorrir. Ao fondo, febelmente desenfocado como en calquera retrato que se prece, vénse as escadas e a parte baixa da basílica que acubilla á santa vianense, avogada dos ollos. Unha amplo e fermoso templo construído en pedra no século pasado, que no seu cimo ten un pirulo sobresaínte que os locais chaman “o cimborrio”, un mirador ao que se accede por unha angosta escada interior. A este punto din que adoita subir de incógnito a virxe para se regalar a vista ollando desde as alturas a fermosa paisaxe que ofrece a foz do río Limia cando se funde no Atlántico tendo a Viana do Castelo por testemuña. Panorama destinguido no seu día como o terceiro mellor do mundo por un medio de tanto renome como é a revista do National Geographic.
Ese retrato meu é un agasallo que me fixo Manuel como testemuña da súa amizade. Trato de corresponderlle cunha obra doutro amigo, Xosé Luís Neira, que non precisa de máquina de sacar fotos para facer retratos. Tennos posto con óleo e pinceis, a Manuel e mais a min, conversando entre nós preto desa cámara que saíu da fábrica en 1906 montando o obxectivo Zeiss Ikon que aínda conserva. “Déalle as miñas grazas ao seu amigo pintor, e dígalle que nos sacou moito favoreçidos”.
Neses cento dez anos, cantas imaxes terán viaxado a traveso dos vidros deste obxectivo, camiño da placa sensíbel que se agocha no respaldo da caixa escura? “moitos milleiros, ou millóns, se cadra”. Por alí teñen pasado, di Manuel, multitude de xente de tódalas crases, até famosos. “Unha vez, xa fai ben anos, veuse retratar un señor moi posto, que viña con outros aloxarse ao Grande Hotel, que está aquí á beira. Mentres agardaba polo revelado da foto díxome que era o Conde de Barcelona e que se non fose por cousas da política, el debería ter sido o rei de España”.
Una parella de mozos pousa sorridente diante do ollo de vidro da “Minuette”, que así se chama esta cámara, moito adecuada para retratalo amor a xulgar polas figuras de corazóns brancos e as ledas cores coas que o meu tocaio a ten tuneada. A cabeza e as mans do fotógrafo desaparecen no seu interior, manexando misteriosos resortes, a resgardo da luz. Cando todo está a punto, manda sorrir aos noivos e ficar quediños por uns intres, os mesmos que el emprega en retirar a tapa do obxectivo mentres mide o tempo da exposición cadenciosamente co pé dereito, coma quen acompaña o ritmo dunha melodía. Para rematar, unha hábil sesión de alquimia artesanal, deprendida ao longo de sete décadas nos tanques portátiles de revelador e fixador, produce o milagre de preservar para a eternidade, sobre un papel aínda húmedo, o tenro sorriso dos dous namorados.
Coido eu tamén que Manuel debería posuír o título de ser, cando menos, un dos fotógrafos do mundo máis fotografados. Cando está a facer o seu traballo non é raro que algún visitante da basílica aproveite para levar a súa imaxe copiada na memoria dun destes diminutos aparellos persoais que amais de serviren para falar por teléfono, contan cunha infindade tal de recursos fotográficos como endexamais soñaron o noso fotógrafo nin a súa cámara.
O rapaz da parella que se acaba de retratar leva uns minutos agora teimando inmortalizar a Manuel atendendo aos seguintes clientes. Porta unha cámara réflex á que lle supoño, tropecentos millóns de megapixeles, un procesador de vangarda, gravación en vídeo hd e unha infinda lista de marabillas máis, ás que só teñen acceso os iniciados nesa nova relixión que se expresa nun labirinto de menús. O aceno de contrariedade cando examina na pantalliña do aparello o resultado dos seus disparos contrasta co sorriso que ilumina a cara de Manuel, chea de satisfacción cada vez que observa unha nova fotografía recen extraída do tanque do revelador.
—Como é que a xente continúa a lle pedir retratos nunha cámara tan antiga, sendo a día de hoxe tan doado fotografarse un a si mesmo botando man do teléfono?
—É pola graça que teñen estas fotos, meu amigo! As que eles poden facer non teñen tal cousa.
Deixo unha encomenda aos lectores: se van a Viana, —e "se o sangue non os engana" que diría Amalia, deberían ir—, suban até a Santa Luzía para ben dos seus ollos. E tamén para lle dar a Manuel un abraçinho da miña parte e, por suposto, aproveiten a ocasión e non deixen de se facer un retrato como é debido, con tódalas da lei, como o que eu teño.
